Cwblhau ras ddidrugaredd Madog

Criw Menai yn dal i wenu ar ddiwedd y ras

"Ti ffansi rasio’r Madog Dash?”

Mae'n gwestiwn mor ddiniwed, ond dylai bod y fath gwestiwn yn dod gyda rhybudd iechyd gan ei bod hi'n deg dweud bod y Madog Dash – ras 14 milltir o Borthmadog i Bwllheli – yn ras hollol ddidrugaredd.

Ar ôl ras ddydd Sadwrn, rwyf hefyd yn credu y gallai Safonau Masnach feirniadu MYC Porthmadog wrth ddisgrifio ras dwy awr a hanner fel ‘Dash’!

Mae'r ras yn cychwyn yn harbwr Porthmadog ac, fel sy'n wir gyda phob ras ym Mhorthmadog, mae pawb yn cychwyn ar adegau gwahanol. Ar gyfer Ras Madog, roedd timau'r Merched yn cychwyn yn gyntaf cyn i'r criwiau Cymysg fynd i'r dŵr gyda'r cychod Hŷn yn cychwyn olaf.

Rasio 14 milltir o Borthmadog i Bwllheli

Gan adael yr harbwr mae'r ras yn dilyn llwybr allan ar hyd Afon Glaslyn, gan osgoi'r banciau tywod. Gyda Chastell Harlech i'w weld yn y pellter mae'r ras yna'n troi tua'r gorllewin gan basio penrhyn Morfa Bychan ac allan i Fae Tremadog.

Roedd y tonnau allan ym Mae Tremadog yn achosi’r cychod i frwydro trwy’r dŵr tymhestlog ac yn golygu fod y rhwyfwyr hynny yn y sedd flaen yn socian! Roedd hefyd yn golygu fod y fflyd wedi dod at ei gilydd er gwaetha’r cychwyn ysbeidiol. Siwan, sawl llythyren C a chwedl Cantre'r Gwaelod

Wrth i'r ras anelu tua'r gorllewin, mae Morfa Bychan yn pellhau a thref Cricieth a'i chastell trawiadol yn dod i’r golwg. Yn anffodus nid oedd Siwan yn un o'r tri chwch o Beaumaris yn y ras ddydd Sadwrn, gan fod Siwan wedi'i henwi ar ôl gwraig Llywelyn Fawr a adeiladodd Gastell Criccieth yn gynnar yn y 1230au.

Ychydig o amser oedd i fwynhau'r golygfeydd wrth i griwiau frwydro yn erbyn y tonnau a chwilio am unrhyw fath o ddyfroedd tawelach, fodd bynnag, gyda'r ras dal heb gyrraedd ei hanner ffordd, roedd digon o amser i fyfyrio pam mae Criccieth wedi'i sillafu â dwy C!

Gadael Harwbr Porthmadog

Nid yw cael dau C yn ffurf dderbyniol o sillafu yn y Gymraeg, ond mae'r cwestiwn ynghylch a ddylai fod yn Griccieth neu Gricieth yn ysgogi barn gref ar y ddwy ochr i'r ddadl. Credir bod enw'r dref yn deillio o'r castell ei hun gyda Chrug (sy’n golygu twmpath) a Chaeth - Crug Caeth; y carchar ar y bryn.

Wrth i'r ras anelu tuag at Bwllheli, mae'n mynd heibio i'r hyn y mae rhai pobl leol yn honni yw lleoliad teyrnas chwedlonol Cantre'r Gwaelod - er y byddai criwiau o Aberdyfi ac Aberystwyth yn anghytuno â'r honiad hwn gan eu bod hwythau hefyd yn hawlio ei leoliad!

Penrhyn cyfagos Penychain - sy'n enwog am fod yn gartref i wersyll gwyliau enwog Billy Butlin - yw'r rheswm dros y gred bod Cantre'r Gwaelod yn gorwedd yn y rhan hon o Fae Ceredigion.

Pan fethodd Seithennyn â chau'r llifddorau un noson, boddwyd Cantre’r Gwaelod gan y tonnau. Tywysog y wlad, Gwyddno Garanhir, oedd yr unig un a lwyddodd i ddianc.

Wrth gyrraedd y tir uchel agosaf, trodd i weld ei deyrnas yn diflannu o dan y tonnau a rhoddodd ochenaid enfawr; Pen Ochain ... fodd bynnag, mae’n llawer mwy tebygol ei fod yn dod o Ben Ychain lle'r oedd ychen neu wartheg yn pori!

Ras ddiddiwedd

Mae’r traeth fel pe bai’n ymestyn am byth ac mae’n haws gadael i’r meddwl grwydro na meddwl am y poen o rwyfo erbyn hyn! Gyda’r llinell derfyn wedi’i chuddio mewn cilfach fach, mae’n ymddangos y gallai rhywun fod yn rhwyfo am byth ar hyd Morfa Abererch ... neu roedd yn teimlo felly yn sicr!

Roedd glanio'r cwch ar y traeth o dan Blas Heli, Academi Hwylio Genedlaethol Cymru, yn deimlad anhygoel gan fod y Madog Dash yn sicr yn un o'r rasys anoddaf i mi erioed ei wneud ac er fy mod i'n dal i deimlo effeithiau'r ras 24 awr yn ddiweddarach, mae hefyd yn un o'r rhai mwyaf boddhaol.

Llongyfarchiadau mawr i griw Beca o Glwb Rhywfo Porthmadog ar ennill y ras gyda'n criw ni o Menai yn dod yn ail - Beca'n talu'r pwyth yn ôl wedi i Menai eu curo i'r ail safle yn Ras Ynys Seiriol wythnos diwethaf.

Diolch yn fawr iawn hefyd i'r tîm yng Nghlwb Hwylio Madog, Porthmadog am gynnal y ras ac am yr arlwy gwych yn yr heulwen yn ôl yn Harbwr Porthmadog lle cyfnewidiwyd straeon am donnau mawr a blisteri mwy fyth!

Roedd na werthfarogiad haeddianol o'r holl fwyd a diod oedd ar gael gan wirfoddolwyr gwych y clwb.

Wrth gyrraedd y llinell derfyn, ddudes i na fyddwn i byth yn rasio'r Madog Dash eto. Ond erbyn heddiw rwyf bron iawn yn edrych ymlaen at ras y flwyddyn nesaf ... bron!

Canlyniadau'r Madog Dash 2025